Het is weer zomer en ga je in je short lekker hardlopen door de bossen of je pakt dat ene mooi veldloopje mee. En in je vakantie loop je lekker in je korte broek of rok te slenteren door het park en ga je met partner gezellig op het kleedje in de duinen liggen. Maar let op: teken veroveren Nederland en je kunt gebeten worden en, erger nog, daardoor de ziekte van Lyme krijgen.

Een teek? Pak 'm beet!

Een tekenbeet is meestal onschuldig, maar je kunt ziek worden als de teek zich lang heeft vastgebeten in je huid. Een teek wordt ook wel de kleine vampier genoemd! Geef de teek dus geen kans. Een tekencontrole nadat je in het groen bent geweest, is een kleine moeite maar erg belangrijk. Heeft een teek je toch te pakken, dan kunt je de teek eenvoudig zelf verwijderen.

Een teek is een spinachtig beestje met een grootte van één tot drie millimeter. Het leeft van het bloed van mensen en dieren. Een volgezogen teek kan wel tien millimeter groot worden. Dat is dus tien maal zo groot. Teken komen in heel Nederland voor. Ze leven in hoog gras en struikgewas van bossen, in akkerranden, duinen, weilanden, parken, heidegebieden, tuinen en bij sloten. Teken zijn er het hele jaar door, maar worden actief bij een temperatuur boven de acht graden Celsius. De meeste tekenbeten komen voor in de periode van maart tot en met oktober. Er zijn 820 soorten teken wereldwijd geïdentificeerd. In Nederland komen ongeveer 14 soorten teken voor. Teken hechten zich aan voorbijkomende mensen of dieren. Vervolgens gaan ze op zoek naar een warm en vochtig plekje (achter de oren, in de liezen, knieholtes of oksels, onder een horlogebandje et cetera). Een teek kan dagen op de huid zitten zonder dat het opvalt. Door het bloed zuigen zwellen ze op tot een bruin bolletje, dan kunnen ze opvallen!

Voorkom een tekenbeet

• Vermijd dichte begroeiing, hoog gras en struikgewas, want hier bevinden de teken zich meestal. Blijf zoveel mogelijk op de paden.

• Bedek de huid goed. Draag bijvoorbeeld dichte schoenen, lange mouwen en een lange broek en stop de broekspijpen in de sokken.

• De huid kan je insmeren met een insectenwerend middel (DEET).

• Controleer altijd de kleding en lichaam op teken als je in het groen bent geweest.

Teken en de ziekte van Lyme

Wie in het groen komt, kan een tekenbeet oplopen. Meestal is een dergelijke beet onschuldig, maar een teek kan de ziekte van Lyme overbrengen. Dat is een infectieziekte die ernstige gevolgen kan hebben. Bescherming is dus verstandig. Door je lichaam op teken te controleren, kan je een teek snel en zelf verwijderen. Doe dat zo snel mogelijk, in ieder geval binnen 24 uur na de beet, dan is de kans op de ziekte van Lyme klein.

Teken kunnen de ziekte van Lyme veroorzaken als ze zelf besmet zijn met de Lyme-bacterie (de bacterie Borrelia burgdorferi) én als ze voldoende lang in de huid hebben vastgezeten. Want als de besmette teek lang op het lichaam zit, kan die bacterie in het lichaam terechtkomen. De meeste mensen worden niet ziek na een tekenbeet. Toch kwamen in 2009 in Nederland 22.000 mensen bij de huisarts vanwege de ziekte van Lyme en in Nederland blijkt dat zeker 25% van de teken besmet is met de borrelia bacterie. Goed controleren op teken en preventieve maatregelen nemen is dus belangrijk. Je hoeft overigens alleen naar de huisarts als je klachten krijgt (zie kader hiernaast).

Wanneer (direct) naar de huisarts!

Als (tussen 3 dagen en 3 maanden) na de tekenbeet:
• ringvormige rode uitslag of (blauwachtige) vlek ontstaat;
• een grieperig gevoel met koorts en spierpijn;
• dubbel gaat zien of een scheef aangezicht krijgt;
• pijn, krachtsverlies of tintelingen in de ledematen krijgt;
• gewrichtsklachten of gezwollen gewrichten ontstaan;
• neiging tot flauwvallen krijgt;
• last van verlamming van de gezichtsspieren.
De ziekte van Lyme is (over het algemeen) goed te behandelen met antibiotica!

De ziekte van Lyme

Er kan (tot 3 maanden) na een tekenbeet een rode plek ontstaan, die geleidelijk groter wordt en vaak centraal verbleekt, zodat een ring ontstaat. Soms is er sprake van een (blauwachtige) vlek. De plek wordt meestal binnen een paar dagen groter. Verder kan je griepachtige klachten krijgen als hoofdpijn, koorts of gewrichtspijn. Soms verdwijnen de verschijnselen spontaan. In een later stadium kunnen ook ernstigere verschijnselen ontstaan: verlamde gezichtsspieren, heftige pijn aan een arm of been, dubbelzien, krachtsverlies in je armen of benen, pijnlijke of gezwollen gewrichten of een neiging tot flauwvallen. Als de ziekte van Lyme niet op tijd is ontdekt, kunnen er chronische huidaandoeningen of ernstige gewrichtsklachten ontstaan.

Wat moet ik doen na een tekenbeet

• Verwijder de teek zo snel mogelijk. Dit is het allerbelangrijkste. Als je de teek binnen 24 uur verwijderd, dan heeft de tekenbeet vrijwel zeker geen gevolgen.
• Het is niet nodig om alcohol, jodium of andere middelen te gebruiken voordat je de teek verwijdert. Dit heeft geen effect op het verwijderen.
• Neem een puntig pincet waarmee je de teek goed bij de kop kunt vastpakken (laat het lichaam van de teek met rust). Er zijn ook speciale tekentangen te koop om teken te verwijderen.
• Pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid bij de kop beet en trek hem er langzaam uit, zonder te draaien (tenzij anders vermeld in de handleiding van het product). Als er een stukje van de monddelen van de teek in de huid achterblijft, is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit.
• Ontsmet het beetwondje met 70% alcohol of jodium.
• Noteer de datum waarop en de plek op het lichaam waar je gebeten bent in je agenda. Let tot drie maanden na de beet op ziekteverschijnselen, bijvoorbeeld griepachtige klachten of een rode ring om de plaats van de beet. Ga dan naar je huisarts.

Mensen kunnen elkaar niet met deze ziekte besmetten. Ook het verwijderen van een teek geeft geen besmettingsgevaar!

Er is ook zelfdiagnose teken-test verkrijgbaar. Dan kan je zelf testen of de teek die je gebeten heeft, besmet is met de borrelia bacterie. Test kan je bij de apotheker verkrijgen. (www.careplus.eu/nl/eerste-hulp-op-reis/tekentest/care-plus-tick-test-lyme-borreliose)

Kijk voor het hardlopen in 'risicovolle' gebieden op www.tekenradar.nl voor de actuele tekenaanwezigheid.

Bekijk deze websites voor nadere informatie!
http://www.teken-vrij.nl/teken-in-nederland/
http://www.teekalarm.nl/waar-zijn-nu-teken/
http://www.weekvandeteek.nl/
http://stopdeteek.nl/

Volg op Twitter: @tekenradar

De RIVM doet onderzoek naar teken. Help mee om de kennis verbeteren.

Bewaar de teek in een afgesloten potje of op een plakbandje zodat hij niet weg kan lopen. Meld je tekenbeet op de RIVM website en doe mee met het onderzoek van het RIVM (www.tekenradar.nl/flows/tekenbeet-melden?reset=1).